Irak’ta siyasi kriz aşılamıyor

Milletvekillerinin toplu bir ÅŸekilde yemin ederek göreve baÅŸladığı ilk oturumda partiler meclis baÅŸkanlığı için bir aday belirlenmesi konusunda anlaÅŸamadı. Sünni milletvekillerinin büyük çoÄŸunluÄŸu meclisteki ilk oturumda yer almadı.

Kürt milletvekilleri de yemin ederek göreve baÅŸladı. Oturumun kaldığı yerden 8 Temmuz tarihinde devam etmesi bekleniyor. Meclisin en yaÅŸlı üyesi sıfatıyla geçici meclis baÅŸkanlığı koltuÄŸunda oturan Mehdi El Hafız, siyasi partilerin oturuma devam etmeden önce meclis baÅŸkanı adayı konusunda anlaÅŸmalarını istedi.

Oturuma 328 milletvekilinden 255'i katıldı. Çatışmalarda hayatını kaybedenler için dua okundu.

Sünnilerin ağırlıkta olduÄŸu bölgelerin büyük bir bölümünün IŞİD ve aÅŸiretlere baÄŸlı silahlı grupların eline geçmesinin ardından siyasi partilerin çoÄŸunluÄŸu BaÅŸbakan Nuri Maliki’nin yeniden baÅŸbakan olmasına karşı çıkıyor.

Parlamentodaki en büyük Åžii grup olan, Mukteda Sadr ve Ammar Hekim’in Milli Birlik Hareketi, baÅŸbakanlık için Maliki dışında bir ismin önerilmesini talep etti.

Seçimlerde en yüksek oy oranını alan Maliki ise koltuÄŸunda kalmakta ısrarcı.

Åžii lider Mukteda Sadr, pazartesi günü yaptığı açıklamada Maliki’nin liderliÄŸini yaptığı Kanun Devleti Koalisyonu’na baÅŸka bir ismi aday göstermesi çaÄŸrısı yaptı.

Sadr ‘Maliki ülkenin iyiliÄŸini kendi iyiliÄŸinin önüne koyarak üçüncü defa aday olmamalıdır. Bütün ortaklar bunu arzuluyor. Hatta bu, dini mercilerin ve halkın birçok kesiminin de arzusu’ ifadelerini kullandı.

Maliki’nin hükümet hesapları

Her ne kadar dışarıda Maliki’nin birlik hükümeti kurabileceÄŸine dair ÅŸüpheler olsa da ve Sünniler, Maliki’yi suçlasa da, 30 Nisan’da Irak’ta yapılan genel seçimlerin sonuçlarının ortaya çıkardığı siyasi tablo, Maliki’nin dışlanmasının kolay olmayabileceÄŸine iÅŸaret ediyor.

Seçimlerde Maliki’nin liderliÄŸini yaptığı Kanun Devleti 92 milletvekili çıkardı. Maliki’nin aday olduÄŸu BaÄŸdat’ta aldığı kiÅŸisel oy sayısı da 721 bin. Bu rakam, Irak’ta Saddam Hüseyin rejimi yıkıldıktan sonra yapılan seçimlerde herhangi bir politikacının bugüne kadar aldığı oylardan hatta Maliki’nin 2010 yılında aldığı 622 bin oydan daha fazla.

Muhaliflerin sandalye sayısı

Kanun Devleti ile iÅŸbirliÄŸi yapan ve seçimlerde de bunu açıkça ifade eden çeÅŸitli küçük koalisyonlar da en az on sandalye kazandılar. 

Maliki’nin Kanun Devleti’nin en yakın rakibiyle arasında neredeyse 60 milletvekilinden fazla fark var.

Sünni blokun partileri olan Usame Nuceyfi’nin Muttehidun’un 23; Ä°yad Allavi liderliÄŸindeki El Vataniye’nin 22; Salih Mutlak yönetimindeki El Arabiye’nin 9 milletvekili bulunuyor.

Åžii partilerde benzer bir durum söz konusu. Ammar El Hakim’in Muvatin’i 29, Sadr’a baÄŸlı El Ahrar’ın 32, eski baÅŸbakanlardan ve adı yeniden baÅŸbakanlık için geçmeye baÅŸlayan Ä°brahim Caferi’nin Reform Hareketi'nin de 5 sandalyesi var.

Seçime üç ayrı parti halinde giren Kürtlerin toplam sandalye sayısı 62.

Hükümet için 163 'evet' lazım

Irak’ta hükümet kurmak için 328 sandalyeli mecliste en az 163 ‘evet’ oyu gerekiyor. Irak Anayasası'na göre, seçimlere itiraz sonuçları da açıklandıktan sonra ki bu henüz yapılmadı, meclisin toplanarak üçte iki çoÄŸunlukla önce cumhurbaÅŸkanını seçmesi gerekiyor. Seçilen cumhurbaÅŸkanı da en çok oy olan parti liderini hükümeti kurmakla görevlendiriyor.

Ancak 2010 seçimlerinde süreç tam olarak böyle iÅŸlememiÅŸti. 2010 seçimlerinde Maliki’nin 89 sandalyesi vardı, en fazla oy alan partiyse Åžii olmakla birlikte, laik bir koalisyonun başında olan Allavi’nin El Irakiye Bloku'ydu ve 91 sandalyesi vardı. Ancak seçimlerden sonra Maliki, kendisiyle birlikte harekete edecek baÅŸka partiler de buldu ve hükümet kurma görevi, o dönemde Türkiye gibi ülkelerin böyle bir durumun olası sakıncalarına dikkat çekmesine raÄŸmen Maliki’ye verildi. Maliki yönetiminde kurulan hükümet de özellikle Sünnilere karşı dışlayıcı politikalar gütmeye baÅŸladı.

Ülkede yaÅŸananların kendisine karşı düzenlenen bir komplo olduÄŸunu iddia eden Maliki, 18 Haziran 2014’te ülkede yaÅŸananlara raÄŸmen hükümet kurma çalışmalarına devam edileceÄŸini dile getirdi.